عبارت‌های دعایی | سیدحمید حیدری‌ثانی

از سنت‌های نویسندگان مسلمان این بوده و هست که پس از ذکر نام بزرگان، با نوشتن دعایی در حق ایشان، به آنان احترام بگذارند. در نوشته‌های پیشینیان، درودفرستادن بر بزرگان، قالبی خاص نداشت و در هرجا، عبارتی به‌فراخور آن مقام ذکر می‌کردند. البته در سال‌های اخیر و با صنعتی‌شدن نشر، از تنوع این عبارت‌ها کاسته شده است.

من تاکنون شیوه‌نامه‌ای برای درج عبارت‌های دعایی ندیده‌ام. ناقص‌بودن آموزش‌ها دراین‌باره باعث شده است شاهد نایکدستی‌ها و خطاهایی در درج این عبارت‌ها باشیم. برای نمونه، متنی را برای ویرایش به من سپرده بودند که مجموعه‌ای از چند مقاله بود. در آن اثر، هرکدام از نویسندگان روشی برای درج عبارت‌های دعایی ابداع کرده بود؛ به‌طوری‌که آشفتگی پیش‌آمده در کتاب، خواننده را آزار می‌داد.

در این نوشتار تلاش کرده‌ام مهم‌ترین نکات دربارهٔ درج این عبارت‌ها را به‌اختصار جمع‌بندی کنم و شیوه‌نامه‌ای به دست دهم. چکیدهٔ مباحث از این قرار است:

سه روش در فضای نشر ایران برای درج عبارت‌های دعایی رایج و پذیرفته‌شده است:
روش اول: درج به‌صورت کامل (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)
روش دوم: درج به‌صورت خلاصه (ص)
روش سوم: استفاده از فونت‌های نماد

از میان این سه روش، می‌توانید بنا به انتخاب خودتان، از هرکدام که خواستید، استفاده کنید. نکتهٔ مهم البته این است که هرکدام را برگزیدید، از ابتدا تا انتهای متن به همان روش عمل کنید. اما از میان این سه روش، کدام بهتر است؟ در صورتی ‌که می‌خواهید متنی چاپی مثل کتاب و مجله و روزنامه یا فایلی پی‌دی‌اف منتشر کنید، اولویت با فونت‌های نماد (روش سوم) است؛ اما هنگامی‌که قصد دارید متنی خام منتشر کنید، مثل متن‌های اینترنتی و نرم‌افزارهای متنی و بانک‌های داده، نباید فونت نماد به کار ببرید و بهتر است عبارت‌های دعایی را کامل بنویسید (روش اول). در هر صورت شایسته است از نشانه‌های اختصاری (روش دوم) پرهیز کنید.

در ادامه به ذکر چند نکته پرداخته‌ام؛ از جمله ضرورت میانه‌روی در کاربرد عبارت‌های دعایی: شاید بعضی کتاب‌ها را دیده باشید که در هر صفحه، ده‌ها عبارت دعایی به کار برده‌اند. زیاده‌روی در به‌کاربردن عبارت‌های دعایی متن را بدخوان و دشوارفهم و بدمنظر می‌کند.

در پایان، خطاهای رایج در درج عبارت‌های دعایی را ذکر کرده‌ام.